Менің жасағанымның барлығы — Қазақстанның меншігі

Ермек Тұрсынов – әлемде Қазақстанның ең көп марапат алған режиссері. Алайда қазір әлеуметтік желілерде оған қарсы ұйымдасқан шабуыл басталды. Ауқымына қарағанда, бұл әрекет жақсы қаржыландырылып, жоғары жақтан қолдау тапқанға ұқсайды.

Exclusive.kz режиссер, драматург және жазушы Ермек Тұрсыновпен елдегі мәдениеттің қазіргі жай-күйі туралы әңгімелесті.

Exclusive.kz анықтамасы

Ермек Тұрсынов 1961 жылы 20 шілдеде Алматы облысында дүниеге келген. ҚазМУ-дың (қазіргі Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ) журналистика факультетін 1984 жылы бітірген. 1990 жылы Мәскеудегі Сценаристер мен режиссерлердің жоғары курсын (Эльдар Рязанов пен Валерий Фридтің шеберханасы) аяқтаған. Кинорежиссер, драматург, жазушы, публицист. Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері.

Бүгінде ол — Қазақстанның ең көп марапат алған режиссері. Asia Pacific Screen Awards (APSA) жүлдесінің ресми шешімі бойынша Азияның ең үздік бес режиссерінің бірі ретінде танылған (бұл зерттеуге 70-тен астам ел қатысқан).

Ол — Қазақстан атынан үш рет «Оскар» сыйлығына ұсынылып, Америкалық академияның шорт-листіне енген жалғыз режиссер. Сонымен қатар екі мәрте Азия «Оскарына» (Австралия, Брисбен) ұсынылған. Шетелдік мамандар оны заманауи азиялық киноиндустрияның бренді ретінде атайды.

Ол — Италия, Грекия, Франция, Монако, Испания, Германия, Швеция, Финляндия, Түркия, Иран, Израиль, Гонконг, Оңтүстік Корея, Қытай және тағы басқа елдерде дәстүрлі түрде өтетін халықаралық фестивальдерден жиырмадан астам жүлде мен марапат иеленген.

Тұрсыновтың фильмдері Токио, Шанхай, Торонто (Канада), Монако Charity Film Festival, Таормина (Италия), Рейкьявик (Исландия), Хайфа (Израиль), Пусан (Корея), Бурса (Түркия), Палм-Спрингс (АҚШ), Копенгаген (Дания), Фрайштадт (Аустрия), Анкара (Түркия) сынды қалаларда өткен кинофестивальдердің байқау бағдарламаларына қатысқан.

2009 жылы «Құлагер» ұлттық кинематография сыйлығында Тұрсыновтың «Келін» фильмі екі бірдей номинацияда жеңіске жетті — «Жылдың үздік көркем фильмі» және «Жылдың үздік режиссерлік жұмысы».

Тұрсынов ТМД елдері аясында өтетін бірнеше фестивальдерде бірнеше рет номинацияларға ие болып, жүлделі орындарды иеленді. Атап айтқанда, «Киношок» (Сочи), «Қараңғы түндер» (Таллин), «Бірге» (Ялта), «Ника» (Мәскеу) және басқа да фестивальдер.

«Бірге» кинофестивалінде (Ялта) ол Гран-при жеңіп алған — Үздік фильм және Үздік режиссура аталымдары бойынша. XIII «Жыл таңдауы» фестивалінде «Шал» фильмі «Жыл фильмі» деп танылды. Сонымен қатар, Тұрсыновтың жұмыстары Пекин, Кёльн, Ванкувер, Вена, Мәскеу, Варшава, Осло, Хельсинки және т.б. қалаларда өткен халықаралық кинофестивальдердің негізгі байқау бағдарламаларына қатысқан.

2007 жылы Ресейде өткен «Киношок» кинофестивалінде «Құрақ көрпе» фильміне жазылған үздік сценарий үшін жүлде алған. 2012 жылы Қазақстанның «Құлагер» ұлттық кинопремиясында «Шал» фильмі «Жылдың үздік фильмі» атанған. 2013 жылы Сочиде өткен «Киношок» фестивалінде «Шал» фильмі Гран-при жеңіп алған. Сонымен қатар, Ерболат Тоғызақов үздік ер адам рөлі үшін жүлдеге ие болған. 2014 жылы «Ника» премиясында «Шал» фильмі ТМД және Балтық елдерінің үздік фильмі деп танылды. 2013 жылы «Шал» фильмі Қазақстан атынан «Оскар» сыйлығына ұсынылған. Сол фильм «Жыл фильмі» деп танылып, Пекин, Кёльн, Ванкувер, Вена, Мәскеу, Варшава, Осло, Хельсинки және басқа қалалардағы кинофестивальдердің негізгі номинацияларына қатысқан. 2015 жылы «Жат» фильмі де Қазақстан атынан «Оскар» сыйлығына ұсынылған. «Шырақшы» фильмі алғаш рет Шанхайдағы әлемдік премьерасын өткізген. Бұл — осы ауқымды фестивальге қатысқан тұңғыш қазақ фильмі болды. «Киношок» фестивалінде оператор Мартин Сечанов үздік операторлық жұмыс үшін жүлде иеленді. Ал актер Мейіржан Мұқажановқа қазылар алқасының арнайы сыйлығы табысталды — «Кино өнерінің қызметкерінің поэтикалық бейнесін жасағаны үшін». Сондай-ақ Сочиде өткен халықаралық фестивальдің Гран-при жүлдесі берілді. Фильмдер Гонконг, Лос-Анджелес және тағы басқа халықаралық фестивальдерге қатысқан. Тұрсынов екі рет «Азиялық Оскарға» (Asia Pacific Screen Awards, Австралия, Брисбен) «Режиссура саласындағы жетістігі» номинациясы бойынша ұсынылған («Жат» фильмі үшін). Сол фильм Таллинде өткен 19-«Қараңғы түндер» фестивалінде NETPAC сыйлығын иеленді.

Ермек Тұрсынов – «Жыл таңдауы», «Отан есімі», «Кино беделі» және басқа да номинациялар бойынша интернет дауыс берудің тұрақты жеңімпазы.

Ол жазушы және аудармашы ретінде де танымал. Қазақ әдебиетінің классиктері – Мажит Жұмабаев, Шәкәрім, Ахмет Байтұрсынұлы, Жүсіпбек Аймауытов, Міржақып Дулатов және қазіргі қазақ қаламгерлері – Сайын Мұратбеков, Сейдахмет Бердіқұлов, Мұхтар Шаханов, Баққожа Мұқай, Әкім Тарази, Ұлықбек Есдәулет және тағы басқа авторлардың шығармаларын аударған.

15 томнан тұратын шығармалар жинағын шығарған.

Режиссерлік жұмыстары: 2022 – «Бесмойнақ»; 2019 – «Шырақшы»; 2015 – «Жат»; 2015 – «Кенже»; 2014 – «Кемпір»; 2012 – «Шал»; 2011 – «Мамырдың жеті күні»; 2008 – «Келін»;

Сценарий авторы ретінде: 1993 – «Әбілқайыр хан», режиссер – Виктор Пусурманов; 1990 – «Мытарь», Мәскеуде өткен «Алтын қалам» драматургиялық байқауының жеңімпазы; 2003 – «Құрақ көрпе», режиссер – Рүстем Әбдірашев; 2007 – «Жауынгер», режиссер – Еркен Ялғашев; 2008 – «Мұстафа Шоқай», режиссер – Сатыбалды Нарымбетов; 2008 – «Сталинге сыйлық», режиссер – Рүстем Әбдірашев; 2008 – «Бақсы», Сергей Бодров және Гүлшад Омаровамен бірлесіп; 2009 – «Сіз кімсіз, мырза Ка?» («Гүл сатушы»), режиссер – Хуат Ахметов; 2009 – «Сабалақ» (анимациялық фильм), Тимур Бекмамбетовпен бірге.

Мына кітаптардың авторы: Прелюдия, Таңба, Құрақ көрпе, Өмірдің ұсақ-түйектері, Ертеде бір…, Мұстафа Шоқай, Мамырдың жеті күні, Біржақты билет, Қарашаңырақ, Кірпіш, Мәмлүк, Күрең ат, Эзоп тілі және басқалар.

Дереккөз: Exclusive журналы